Θα ήθελα να θίξω τρία θέματα που έχουν σχέση με τη σωστή χρήση της γλώσσας μας.

1. Τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια συντακτική ανωμαλία στην ελληνική γλώσσα, ιδίως στα έντυπα που αναφέρονται σε υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα και τεχνολογία γενικότερα. Όταν έχουμε μια σειρά ουσιαστικών μεταφέρεται αυτούσια η σύνταξη της Αγγλικής, όπου ως γνωστό τα ουσιαστικά που προηγούνται άλλων ουσιαστικών παίζουν ρόλο επιθετικού προσδιορισμού. Αυτό δείχνει ελλιπή γνώση τόσο της Αγγλικής όσο και της Ελληνικής. Έτσι διαβάζουμε για "SMS μηνύματα", για "3G κινητά τηλέφωνα", για "USB θύρες", για "web σελίδες" και τελευταία ακούσαμε το ανεκδιήγητο "Γκούτσι φόρεμα"!

Για να φανεί η ανωμαλία αυτής της σύνταξης αρκεί να μεταφράσουμε κατά λέξη μερικές αγγλικές εκφράσεις:

the Simitis government: η Σημίτης κυβέρνηση,

the Athens Olympic Games: οι Αθήνα Ολυμπιακοί Αγώνες,

the Cyprus issue: το Κύπρος πρόβλημα,

the Eurovision song contest: ο Γιουροβίζιον τραγούδι διαγωνισμός.

Κι όσον αφορά το φόρεμα, αν ήταν του Ασλάνη θα λέγαμε: Το Ασλάνης φόρεμα που φοράς;

Τα παραδείγματα είναι χιλιάδες.

Για τη σωστή μετάφραση υπάρχουν οι εξής επιλογές: είτε να μετατραπεί το πρώτο ουσιαστικό σε επίθετο, είτε να αντιστραφεί η σειρά των ουσιαστικών όπου το δεύτερο και τα επόμενα είναι στη γενική πτώση, είτε συνδυασμός των δύο μεθόδων.

Αισθάνομαι ότι κάνω μάθημα σε αγγλόφωνους που μαθαίνουν Ελληνικά, αφού αυτοί οι κανόνες θα έπρεπε να είναι αυτονόητοι για τους φυσικούς ομιλητές της Ελληνικής. Φταίνε βέβαια και τα φροντιστήρια (για τα σχολεία δε μιλάω καθόλου) όπου δεν τονίζεται επαρκώς αυτή η διαφορά στη σύνταξη των δύο γλωσσών.

2 Μια άλλη ασυνταξία που παρουσιάζεται συχνά στα ΜΜΕ, αλλά ευτυχώς ακόμα δεν έχει περάσει στην καθομιλουμένη, είναι ο χωρισμός δύο αλληλοεξαρτώμενων ουσιαστικών. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει παρανόηση και στην καλύτερη περίπτωση απαιτεί χρήση της κοινής λογικής και γνώση του αντικειμένου για να καταλάβουμε τι θέλει να πει η πρόταση. Αναφέρω μερικά από τα πάμπολλα παραδείγματα που έχουν ακουστεί ή γραφτεί τελευταία:

Έγινε η παρουσίαση του προγράμματος για την οικονομία της Νέας Δημοκρατίας. (Ποιος ενδιαφέρεται άραγε για τα οικονομικά του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας;)

…την ένταξη στην ΟΝΕ της χώρας. (Σε μία μόνο χώρα ανήκει η ΟΝΕ;)

Στο 75% η θνησιμότητα στον άνθρωπο της γρίπης των πτηνών. (Ώστε εκτός από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ έχουμε και τον άνθρωπο της γρίπης των πτηνών!)

Θα παρακολουθήσουμε τη συνέντευξη στον Αντένα του Κώστα Καραμανλή. (Πότε αγόρασε τον Αντένα ο Καραμανλής και δεν το μάθαμε;)

Θα γίνουν προβλέψεις για μετακίνηση στην πόλη των ατόμων με ειδικές ανάγκες. (Ποια είναι άραγε αυτή η πόλη-άσυλο;)

3 Ένα τρίτο θέμα είναι η "Τσεχική Δημοκρατία". Η Ελληνική γλώσσα διαθέτει το ουσιαστικό "Τσεχία" που καλύπτει στην καθομιλουμένη την έννοια που εκφράζεται με δύο λέξεις σε όσες γλώσσες δεν διαθέτουν ουσιαστικό για την εν λόγω χώρα. Εκτός από την Αγγλική και τη Γαλλική, ούτε η γλώσσα των ίδιων των Τσέχων δεν έχει ουσιαστικό αντίστοιχο του επιθέτου "τσεχικός". Έτσι αναγκαστικά χρησιμοποιούν την έκφραση "Τσεχική Δημοκρατία", ακόμα και σε καταλόγους χωρών όπου όλες οι υπόλοιπες αναφέρονται με την ανεπίσημη ονομασία. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας παρασύρει να κάνουμε το ίδιο. Η μεταφορά αυτής της έκφρασης στην Ελληνική εξαλείφει τη διαφορά ανάμεσα στην επίσημη και την ανεπίσημη ονομασία της χώρας. Δικαιολογείται μόνο σε κατάλογο χωρών όπου όλες αναφέρονται με την επίσημη ονομασία τους: Ελληνική Δημοκρατία, Βασίλειο της Ισπανίας, Τσεχική Δημοκρατία, κ.λπ., διαφορετικά επιβάλλεται η χρήση του ουσιαστικού "Τσεχία".

Αναστάσιος Μεσιχρόνης

Μεταφραστής

Copyright Θεόδωρος Νάτσινας

Επιστροφή στα περιεχόμενα.