Για το μετρό της Αθήνας ακούγεται συχνά το παράπονο ότι με 50 περίπου χιλιόμετρα μήκος (ως μετρό υπολογίζω τη γραμμή 1 Πειραιάς-Κηφισιά, τη γραμμή 2 Αγ. Αντώνιος-Αγ. Δημήτριος και τη γραμμή 3 Μοναστηράκι-Πλακεντίας, όχι όμως το τμήμα Πλακεντίας-Αεροδρόμιο που δεν συμβάλλει στις καθημερινές μετακινήσεις των Αθηναίων) είναι ανεπαρκές για μια πόλη 3,5 εκατομμυρίων κατοίκων. Αυτό είναι αλήθεια, όμως μια σύγκριση με μετρό άλλων ευρωπαϊκών πόλεων μπορεί να μας φανερώσει τα πλεονεκτήματά του.

Το μετρό της Μαδρίτης είναι εκείνο που παρουσίασε τη γρηγορότερη ανάπτυξη τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Έχει φθάσει σε μήκος τα 228 χιλιόμετρα που το κατατάσσουν στην τρίτη θέση στην Ευρώπη μετά το μετρό του Λονδίνου και της Μόσχας. Μέχρι το 2007 προγραμματίζεται να προστεθούν άλλα 47 χιλιόμετρα που θα το ανεβάσουν στη δεύτερη θέση, πράγμα που είναι εντυπωσιακό για μια πόλη 5 εκατομμυρίων κατοίκων. Ωραία τα στατιστικά στοιχεία, όμως μόνο η αυτοψία μπορεί να μας δείξει αν το μετρό της Μαδρίτης πράγματι αναβαθμίζει τη ζωή των κατοίκων σε βαθμό ανάλογο με το μήκος του.

Η εικόνα που παρουσιάζουν οι περισσότεροι σταθμοί είναι σκοτεινή και σκονισμένη, σαν να μη γνωρίζει ο φορέας εκμετάλλευσης την έννοια των λέξεων "σκούπα" και "σφουγγαρόπανο". Στη σκοτεινή εικόνα συμβάλλουν τα μουντά χρώματα του δαπέδου και των τοίχων. Όσον αφορά τους επιβάτες, παρατηρείται ένας δισταγμός των ντόπιων να χρησιμοποιήσουν το μετρό. Αν αθροίσουμε τους μετανάστες και τους τουρίστες, οι ξένοι αποτελούν την πλειονότητα. Σε αυτό βοηθάει το πολύ πυκνό δίκτυο αυτοκινητοδρόμων μέσα και γύρω από τη Μαδρίτη. Όποιος μπορεί να χρησιμοποιεί άνετα το ΙΧ του γιατί να αναμιχθεί με την "πλέμπα"; Καθοριστικός παράγοντας που συμβάλλει στην υποβάθμιση του μετρό είναι και η έλλειψη ασφάλειας. Έγινα μάρτυρας ενός περιστατικού παρόμοιο του οποίου δεν έχω δει ποτέ στο μετρό της Αθήνας.

Ήταν Κυριακή πρωί και ο κόσμος επέστρεφε μεθυσμένος στο σπίτι από το ξενύχτι του Σαββατόβραδου. Ένας Λατινοαμερικάνος κοιμόταν βαθιά στο κάθισμα του μετρό. Δίπλα του έκατσε ένας νεαρός, με σοβαρή εκ πρώτης όψεως εμφάνιση. Ύστερα από λίγο άρχισε να ψαχουλεύει την τσέπη του παντελονιού του Λατινοαμερικάνου. Έβγαλε κάποια χαρτομάντιλα και επειδή δεν είχαν αξία τα πέταξε στο δάπεδο. Μετά κάθισε από την άλλη πλευρά και έβαλε το χέρι του στην άλλη τσέπη του παντελονιού. Έβγαλε ένα πορτοφόλι, το άνοιξε περιχαρής και άρχισε να βάζει στην τσέπη του τα χαρτονομίσματα. Αφού το άδειασε, το ξανατοποθέτησε στην τσέπη του θύματος. Μετά έψαξε και τις τσέπες του πουκάμισου. Στο τέλος μάζεψε τα χαρτομάντιλα από το δάπεδο, σηκώθηκε, μίλησε στα Αραβικά με το συνεργό του που όλη αυτή την ώρα καθόταν αμίλητος στην άλλη άκρη του βαγονιού και κατέβηκαν στον επόμενο σταθμό. Στο βαγόνι υπήρχαν γύρω στα 10 άτομα και όλοι έκαναν ότι δεν έβλεπαν. Το παράδοξο της υπόθεσης είναι ότι οι Λατινοαμερικάνοι έχουν στην Ισπανία τη φήμη ότι είναι ειδικοί στο ξαλάφρωμα πορτοφολιών, όμως αυτό το περιστατικό ανέτρεψε τα στερεότυπα!

Ένα άλλο φαινόμενο που παρατήρησα είναι ότι οι Ισπανίδες μιλούν με φωνή κάπως ψιλότερη από τις λοιπές Ευρωπαίες. Μάλλον δεν πρόκειται για εκ γενετής χαρακτηριστικό, αλλά για επίκτητο που μεταδίδεται από τη μία γενιά στην επόμενη και αποσκοπεί στο να τις κάνει να ακούγονται νεώτερες και πιο ναζιάρες. Αυτό σε συνδυασμό με τη γρήγορη ομιλία δημιουργεί ένα τιτίβισμα που χτυπάει στα αυτιά τον επισκέπτη και παραμένει στον εγκέφαλό του για αρκετές μέρες μετά την αναχώρηση από την Ισπανία!

Ένα άλλο μετρό που είναι διάσημο και πολυσυζητημένο είναι εκείνο του Παρισιού, με μήκος 212 χλμ. Το επίπεδο καθαριότητας είναι παρόμοιο με εκείνο του μετρό της Μαδρίτης, όμως τα χρώματα είναι φωτεινότερα αφού επικρατούν τα άσπρα μακρόστενα πλακάκια, που θυμίζουν λίγο δημόσιες τουαλέτες. Εκεί που δημιουργείται κάποια δυσκολία είναι στη μετεπιβίβαση από τη μία γραμμή στην άλλη. Υπάρχουν εκτενείς διάδρομοι και αρκετές απλές σκάλες, μια και σπανίζουν οι κυλιόμενες, έτσι αν κάποιος μεταφέρει αποσκευές είναι καλύτερο να αποφύγει το μετρό, εκτός αν είναι καλά γυμνασμένος! Σε όλους τους σταθμούς υπάρχουν αυτόματοι πωλητές που διαθέτουν αναψυκτικά και σνακς σε φουσκωμένες τιμές, γιατί απευθύνονται προφανώς στους τουρίστες. Από προσωπική πείρα συνιστώ την αποφυγή της χρήσης τους, αφού αν βγάλει κανείς πορτοφόλι είναι πιθανό να τραβήξει την προσοχή κλεφτών ή ζητιάνων. Όσον αφορά τους επιβάτες, και εδώ οι ντόπιοι είναι μειονότητα. Πάνω από τους μισούς είναι πολίτες αφρικανικής και ασιατικής καταγωγής, μάλιστα σε ένα σταθμό (Chateau d' eau) είδα και τις δύο αποβάθρες γεμάτες Αφρικανούς χωρίς ούτε έναν Ευρωπαίο! Να μην παρεξηγηθώ. Το ίδιο θα παραξενευόμουν αν πήγαινα στην Αφρική και έβλεπα ένα σταθμό τρένου γεμάτο μόνο με Ευρωπαίους. Ζητιάνοι και άστεγοι νιώθουν στο μετρό "σαν στο σπίτι τους". Πολλοί ζητιανεύουν κομψότερα παίζοντας μουσικά όργανα πράγμα που ομορφαίνει κάπως την εικόνα. Περπατώντας σε ένα διάδρομο είδα ξαφνικά δύο λευκά αντικείμενα που κατέληγαν σε έναν Αφρικανό. Ήταν οι πατούσες του που είχαν μολυνθεί και τις είχε πασπαλίσει με φαρμακευτική σκόνη! Μέσα σε βαγόνι του μετρό έγινα μάρτυρας βιαιοπραγίας κατά νεαρής κοπέλας από το συνοδό της, μάλλον ανατολικοευρωπαϊκής καταγωγής.

Στις εισόδους των σταθμών υπάρχουν μπάρες που ανοίγουν μόνο αν εισαχθεί το εισιτήριο στη σχισμή. Όμως οι τσαμπατζήδες δεν διστάζουν να πηδούν από πάνω. Οι τουρίστες χρησιμοποιούν φυσικά κατά κόρον το μετρό, αφού καλύπτει ολόκληρο το ιστορικό κέντρο που συμπίπτει με το δήμο Παρισίων. Λέγεται μάλιστα ότι κανένα σημείο του δεν απέχει περισσότερο από 500 μέτρα από κάποιο σταθμό του μετρό. Πράγματι, η σημασία του μετρό για τον τουρίστα δεν εξαρτάται από το συνολικό μήκος του, αλλά από το πόσο εξυπηρετεί τα αξιοθέατα. Παράδειγμα πόλης όπου το μετρό είναι άσχετο με τα αξιοθέατα είναι το Άμστερνταμ. Οι περισσότεροι τουρίστες αγνοούν την ύπαρξή του και εκείνοι που το χρησιμοποιούν είναι, ποιοι άλλοι, οι μετανάστες. Το επίπεδο καθαριότητας είναι χαμηλό, όχι μόνο των σταθμών αλλά και των επιβατών!

Ένα άλλο πολιτισμικό χαρακτηριστικό που παρουσιάζει διαφοροποίηση ανάλογα με τη χώρα είναι η οπτική επαφή ανάμεσα στους επιβάτες. Σε χώρες της βόρειας Ευρώπης θεωρείται αγένεια να κοιτάξεις άγνωστο. Έτσι όλοι κυκλοφορούν σαν "χαμηλοβλεπούσες" ή βυθίζονται σε βιβλία. Αντίθετα στο νότο οι άνθρωποι δεν διστάζουν να κοιταχτούν, ακόμα και να φλερτάρουν, αν και πολλές φορές το κοίταγμα γίνεται από κουτσομπολίστικο ενδιαφέρον. Γι' αυτό το λόγο ο νότιος που ταξιδεύει σε μετρό βορειοευρωπαϊκής πόλης (π.χ. Λονδίνο, Πράγα) έχει την εντύπωση ότι βρίσκεται σε άσυλο αυτιστικών, όπου όλοι ασχολούνται με τον εαυτό τους και δεν τολμούν να κοιτάξουν γύρω τους!

Από όλα αυτά είναι προφανές γιατί εκτιμώ το μετρό της Αθήνας. Ότι ώρα και να κυκλοφορήσεις βλέπεις ελάχιστα άτομα που να εμπνέουν ανασφάλεια, τις βραδινές ώρες οι σταθμοί δεν ερημώνουν από επιβάτες και προσωπικό και λόγω της δυσκολίας της κυκλοφορίας των ΙΧ η μεσαία τάξη δεν αποφεύγει το μετρό ούτε θεωρεί υποτιμητικό να το χρησιμοποιήσει, πράγμα που επαυξάνει την αίσθηση ευημερίας και πολυτέλειας.

Αναστάσιος Μεσιχρόνης
Μεταφραστής
Ερασιτέχνης συγκοινωνιολόγος

*
***
*******
**********
*************

Share on Facebook

*************
**********
*******
***
*

Επιστροφή στα περιεχόμενα.