Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το μπουζούκι είναι το όργανο που έχει συνδεθεί με την ελληνική μουσική, τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα είδη μουσικής που δεν χρησιμοποιούν αυτό το όργανο εκφράζουν λιγότερο την ελληνική παράδοση. Αντιθέτως! Το δημοτικό τραγούδι είναι ίσως η πιο αυθεντική μορφή της ελληνικής μουσικής. Η ποικιλία ρυθμών είναι τεράστια, αν λάβουμε υπόψη το μέγεθος της Ελλάδας. Όπως και στο λαϊκό τραγούδι, έχω ιδιαίτερη αδυναμία στις παλιές ηχογραφήσεις. Ο πιο «κλασικός» ερμηνευτής δημοτικών τραγουδιών υπήρξε ο Γιώργος Παπασιδέρης.

«Πουλάκι ξένο»:

http://www.youtube.com/watch?v=BhpJ7_J1mvI

«Ιτιά»:

http://www.youtube.com/watch?v=EogqDloBmWg

«Ο αμάραντος»:

http://www.youtube.com/watch?v=9Z96LrQb-iw

«Μαρία Πενταγιώτισσα»:

http://www.youtube.com/watch?v=AIvzJHDSJLk

«Κάτω στου Βάλτου τα χωριά»:

http://www.youtube.com/watch?v=2sTRIiH-JH4

«Πέρα στους πέρα κάμπους» με την Αιμιλία και την Άννα Χατζηδάκη:

http://www.youtube.com/watch?v=5DcO0IvXdKs

Όμως δημοτικά τραγούδια έχουν τραγουδήσει και λαϊκοί τραγουδιστές.

«Κόβω μια κλάρα» με το Στέλιο Καζαντζίδη:

http://www.youtube.com/watch?v=6MkGlM87M50

«Πουλιά μου διαβατάρικα» με τη Μαίρη Λίντα:

http://www.youtube.com/watch?v=sfVHWGTf-yU

«Μαντίλι καλαματιανό» με τη Γιώτα Λύδια:

http://www.youtube.com/watch?v=gtbsd2zXWDg

Στις σημερινές επανεκτελέσεις σμυρνέικων τραγουδιών χρησιμοποιείται μπουζούκι, παρόλο που στις αυθεντικές ηχογραφήσεις η ορχήστρα ήταν «α λα τούρκα» (βιολί, ούτι και σαντούρι). Η πιο χαρακτηριστική φωνή αυτού του είδους ήταν αναμφισβήτητα η Ρόζα Εσκενάζυ.

Η χιλιοτραγουδισμένη «Δημητρούλα» του Πάνου Τούντα:

http://www.youtube.com/watch?v=JtgcUX6Hs1M

«Δυο σεβντάδες», επίσης του Πάνου Τούντα:

http://www.youtube.com/watch?v=-weNiFDh7lE

«Η Μπολσεβίκα», πάλι του Πάνου Τούντα:

http://www.youtube.com/watch?v=35Wve8zN10w

Το «αντίπαλο δέος» ήταν η Ρίτα Αμπατζή.

Η κλασική «Γκαρσόνα» του Πάνου Τούντα:

http://www.youtube.com/watch?v=xFfYkKTZNvA

«Ναζιάρα μου» του Πάνου Τούντα. Μαζί με τη Ρίτα Αμπατζή τραγουδάει ο Στελλάκης Περπινιάδης:

http://www.youtube.com/watch?v=oiZfobGmslo

«Είσαι φάντης» του Γρηγόρη Ασίκη:

www.youtube.com/watch?v=jRhO96-cum4

Στο σμυρνέικο, όπως και στο ρεμπέτικο, δεν ήταν σπάνιες οι αναφορές σε ουσίες:

«Φέρτε πρέζα να πρεζάρω» του Πάνου Τούντα:

http://www.youtube.com/watch?v=J2jdFXD9gSQ

«Δυο μάγκες μες τη φυλακή» του Τζόβενου:

http://www.youtube.com/watch?v=wvoEyOFl0dE

Τράβα για το Πασαλιμάνι, του Κώστα Σκαρβέλη με τον Κώστα Ρούκουνα:

http://www.youtube.com/watch?v=6phkYMMERnY

Εδώ παρατηρούμε ότι οι τραγουδιστές δεν είχαν πρόβλημα να ερμηνεύσουν γυναικεία τραγούδια!

Το ελαφρό τραγούδι για ορισμένους ίσως να μην αποτελεί ελληνικό είδος, αφού ήταν αντιγραφή ρυθμών που προέρχονταν από τη δύση. Όμως η αντιγραφή αφορούσε τους ρυθμούς, όχι μεμονωμένα τραγούδια (με λίγες εξαιρέσεις). Άρα οι Έλληνες συνθέτες δημιουργούσαν με επιτυχία ταγκό εφάμιλλα των αργεντινέζικων, βαλς εφάμιλλα των αυστριακών, φοξτρότ εφάμιλλα των αμερικανικών κ.ο.κ., πράγμα που ήταν μεγάλο κατόρθωμα για μια τόσο μικρή χώρα όπως η Ελλάδα. Βεβαίως το κρατικό ραδιόφωνο της εποχής προέβαλλε υπερβολικά το ελαφρό τραγούδι υποβαθμίζοντας ταυτόχρονα το λαϊκό, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσει μια εικόνα εξευρωπαϊσμού. Η πλάστιγγα έγειρε σιγά-σιγά προς το μέρος του λαϊκού στα τέλη της δεκαετίας του 50, ενώ τη δεκαετία του 60 το λαϊκό τραγούδι πήρε την εκδίκησή του, αφού το ελαφρό έσβησε στα μέσα αυτής της δεκαετίας!

Τη Σοφία Βέμπο όλοι την ξέρουν ως τραγουδίστρια της νίκης. Όμως ήταν ήδη φτασμένη τραγουδίστρια πριν από τον πόλεμο.

«Βενετσιάνα» του Λεό Ραπίτη και του Κώστα Κοφινιώτη, με τη Σοφία Βέμπο:

http://www.youtube.com/watch?v=eCNNktdK3H4

Μετά τον πόλεμο τραγούδησε για τα παράπονα που είχαμε από τους συμμάχους (τα οποία όμως δεν προσδιορίζονται με ακρίβεια):

«Κάνε κουράγιο Ελλάδα μου» του Μίμη Τραϊφόρου και του Μιχάλη Σουγιούλ, με τη Σοφία Βέμπο:

http://www.youtube.com/watch?v=nAclrQKsNbk

Επιστρέφουμε στα προπολεμικά τραγούδια:

«Νυχτώνει» του Θέμη Νάλτσα με τον Πάνο Βισβάρδη και τη Δανάη:

http://www.youtube.com/watch?v=dXX8_Tr_vt8

«Μου κλέψανε τον έρωτά μου» του Κωνσταντινίδη και του Κώστα Κοφινιώτη με την Κάκια Μένδρη:

http://www.youtube.com/watch?v=ZJQ7dJ_Mhtg

«Μια Κυριακή πρωί» του Μηνά Πορτοκάλλη και της Ουρανίας Κοφινιώτη με τη Δανάη και την Ελένη ντε Ροζέ:

http://www.youtube.com/watch?v=gBsELkc4KQ8

Με τον πόλεμο μπήκε δελτίο στα τρόφιμα.

«Αν βάλουν στα φιλάκια σου δελτίο» του Μιχάλη Σουγιούλ και του Κώστα Κοφινιώτη με το Νίκο Γούναρη:

http://www.youtube.com/watch?v=aQkEdDvNZqE

Και μετά τον πόλεμο το ελαφρό τραγούδι συνέχισε ακάθεκτο:

«Κι όμως χωρίσαμε» του Ιωσήφ Ριτσιάρδη και του Κώστα Νικολαΐδη με την Κούλα Νικολαΐδου:

http://www.youtube.com/watch?v=STuOMVusC64

«Όλα μ’ αρέσουν σε σένα» των Μενέλαου Θεοφανίδη και Σπυρόπουλου, Ασημακόπουλου, Παπαδούκα, με την Κούλα Νικολαΐδου:

http://www.youtube.com/watch?v=_K_fUG58oW4

«Αν ήμουνα θεός» του Σουγιούλ και του Κοφινιώτη με τον Τώνη Μαρούδα:

http://www.youtube.com/watch?v=U3Md3TCDheA

«Πεθαίνω απ' αγάπη για σένα» του Γιάννη Βέλλα και του Κώστα Κοφινιώτη με τη Στέλλα Γκρέκα:

http://www.youtube.com/watch?v=kjw4RsxyKK4

Εδώ έχουμε και οπτικό υλικό:

«Ένας χαρούμενος αλήτης» του Κώστα Μαλλίδη και του Κώστα Κοφινιώτη με το Φώτη Πολυμέρη (από ταινία):

http://www.youtube.com/watch?v=5RBIOhULu4M

«Αυτό το μάμπο» του Γιώργου Μουζάκη και των Οικονομίδη-Πρετεντέρη με τη Σπεράντζα Βρανά (από ταινία):

http://www.youtube.com/watch?v=MDjknp_uoRg

«Αλλά μ’ αρέσει» του Μιχάλη Σουγιούλ και του Νίκου Τσιφόρου με τη Μπέμπα Κυριακίδου (από ταινία):

http://www.youtube.com/watch?v=cMmRkrWWMQA

Επειδή οι συνθέτες του ελαφρού τραγουδιού ζήλεψαν την επιτυχία του λαϊκού, θέλησαν να το μιμηθούν. Έτσι άρχισαν να γράφουν χασάπικα, χασαποσέρβικα και ζεϊμπέκικα, χωρίς όμως να βάζουν μπουζούκι στην ορχήστρα! Αυτό το υβριδικό είδος ονομάστηκε «αρχοντορεμπέτικο».

«Το αγόρι μου έφυγε» του Μιχάλη Σουγιούλ με τη Σοφία Βέμπο:

http://www.youtube.com/watch?v=VL-TkuU3tDY

«Το μονοπάτι» του Γιώργου Μουζάκη με την Καίτη Μπελίντα:

http://www.youtube.com/watch?v=cFvcKz3CNp4

«Η βαλίτσα» του Γιώργου Μουζάκη και του Γιώργου Γιαννακόπουλου με τη Σπεράντζα Βρανά (από ταινία):

http://www.youtube.com/watch?v=phvKAaWqo-g

«Πάρε με κοντά σου» του Τάκη Μωράκη και του Γιώργου Γιαννακόπουλου με τη Μάγια Μελάγια (από ταινία):

http://www.youtube.com/watch?v=itDsl6lgIvo

«Να γλεντήσεις τη ζωή» του Κώστα Καπνίση και του Νίκου Τσιφόρου με τη Ζωζώ Σαπουντζάκη (από ταινία):

http://www.youtube.com/watch?v=RZBfSgAqLH4

Καθώς αρχίζει η δεκαετία του 60 το ελαφρό τραγούδι εκφυλίζεται σε άχρωμα, άοσμα και ενίοτε χαζοχαρούμενα τραγούδια. Δεν μπορούμε όμως να παραβλέψουμε τις ωραίες ερμηνείες:

«Κάπου υπάρχει η αγάπη μου» του Μάνου Χατζηδάκι με τη Νανά Μούσχουρη (από ταινία):

http://www.youtube.com/watch?v=eT31_9b0Ips

«Καλοκαιράκι» του Σπύρου Μεντή με τη Γιοβάννα:

http://www.youtube.com/watch?v=7VVkP55IUnc

«Η σκλάβα» του Γιώργου Μουζάκη και του Γιώργου Γιαννακόπουλου με τη Τζένη Βάνου:

http://www.youtube.com/watch?v=6cJ65ohLOUM

«Πέταξε ένα πουλί» του Κώστα Κλάββα και του Αλέξη Αλεξόπουλου με το Γιάννη Βογιατζή και τη Τζένη Βάνου:

http://www.youtube.com/watch?v=5GkgDUwxtg8

Η εξαφάνιση του ελαφρού τραγουδιού δεν σημαίνει ότι έπαψε η μίμηση της δυτικής μουσικής. Από τα μέσα της δεκαετίας του 60 έως τις αρχές της δεκαετίας του 70 δραστηριοποιήθηκαν διάφορα συγκροτήματα ποπ, τα οποία άφησαν κάποια ενδιαφέροντα τραγούδια.

«Το σχολείο» του Hays και του Πασχάλη με τους Olympians και τον Πασχάλη:

http://www.youtube.com/watch?v=s-M6g2vTrs0

«Τα 9 κορίτσια» του Κώστα Ξενάκη και του Βασίλη Φωτεινάκη με τον Τάκη Αντωνιάδη των Sounds (από ταινία):

http://www.youtube.com/watch?v=qeVhomgNrOs

«Ξεκινώ για τη ζωή» του Νίκου Λαβράνου και του Διονύση Τζεφρώνη με τη Μίλλη Καραλή:

http://www.youtube.com/watch?v=w3ONQQqoVKI

Παράλληλα αναπτύχθηκε το λεγόμενο «νέο κύμα». Θα μπορούσε να θεωρηθεί συνέχεια του ελαφρού τραγουδιού, αν δεν είχε τελείως διαφορετικούς συντελεστές.

«Κάποιος γιορτάζει» του Γιάννη Αργύρη και του Λάκη Παππά με τη Μαρία Φαραντούρη (για μένα είναι η καλύτερη εκτέλεση):

http://www.youtube.com/watch?v=yhmguJoL65I

«Στην ποταμιά σωπαίνει το κανόνι» του Μάνου Χατζηδάκι και του Ιάκωβου Καμπανέλλη με την Καίτη Χωματά:

http://www.youtube.com/watch?v=X2g7634UzMo

«Ήρθες αγάπη μου» του Γιάννη Σπανού και του Γιώργου Παπαστεφάνου με τη Σούλα Μπιρμπίλη:

http://www.youtube.com/watch?v=l-CWiEsjdzk

Από τα μέσα της δεκαετίας του 70, λόγω και της υποβάθμισης (=σκυλαδοποίησης) του λαϊκού τραγουδιού, οι ρυθμοί ποπ γίνονταν όλο και πιο δημοφιλείς. Όμως δεν θα επεκταθώ σε αυτή την περίοδο. Θα τελειώσω την παρουσίασή μου με την πιο επιτυχημένη εν ενεργεία τραγουδίστρια αυτού του είδους.

«Αυτός που περιμένω» του Σπύρου Βλασσόπουλου και του Δημήτρη Ιατρόπουλου με την Άννα Βίσση:

http://www.youtube.com/watch?v=wOipajR4YkY

 

 

 

Αναστάσιος Μεσιχρόνης
Μεταφραστής
Ερασιτέχνης συγκοινωνιολόγος

Επιστροφή στα περιεχόμενα.